Αποκλεισμένες παραλίες και αντιπαραθέσεις για τη διαχείριση των ακτών στο παράκτιο μέτωπο των νοτίων προαστίων.
Υπερκορεσμένα λεωφορεία ασθμαίνουν κατά μήκος της λεωφόρου Ποσειδώνος. Η κίνηση στην παραλιακή είναι εμφανώς ηπιότερη στην καρδιά του όψιμου θέρους, αλλά η χρήση της δημόσιας συγκοινωνίας που διασχίζει το παραλιακό μέτωπο φαίνεται να είναι στα φόρτε της.
Το ξέρουν όσοι βρίσκονται ακόμα –ή και πάντα– στην Αθήνα ή επέστρεψαν σε αυτή και αναζητούν θαλασσινή παρηγοριά στην πρωτευουσιάνικη ακτογραμμή. Το γνωρίζουν ακόμα καλύτερα οι χρόνιοι κάτοικοι των νοτίων προαστίων που συνδέουν την καθημερινότητά τους με τη θάλασσα της πόλης: πως το σύνορο του αστικού καλοκαιριού ξεκινάει ακριβώς με την κάθετη διάσχιση της Ποσειδώνος και εκτείνεται σε μήκος δεκάδων χιλιομέτρων προς τα ανατολικά. Περιλαμβάνει ιστορίες μιας αναπάντεχης τοπογραφίας πολύ κοντά στην καρδιά της πρωτεύουσας, αλλά και ιστορίες μιας, όχι πάντοτε χρηστής διαχείρισης αυτής της αθηναϊκής Ριβιέρας.
Η «Κ» απευθύνθηκε στις δημοτικές αρχές από το Παλαιό Φάληρο μέχρι τον Δήμο Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, προκειμένου να χαρτογραφήσει το παράκτιο μέτωπο των κύριων δήμων νοτίως της Αθήνας. Η επιτυχημένη ανάληψη της διαχείρισης των παραλιών της Γλυφάδας από τη δημοτική αρχή της πόλης, που είχε παρουσιάσει το «Κ» στις 17 Ιουλίου («Πώς η Γλυφάδα κερδίζει τη θάλασσά της» του Γιώργου Λιάλιου), είναι μόνο μία όψη των πολιτικών που εφαρμόζονται στην παράκτια ζώνη της πρωτεύουσας. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι δήμοι δεν έχουν τη δυνατότητα να διαχειριστούν όπως θα ήθελαν οι δημότες τις παραλίες τους, με αποτέλεσμα την κατακερματισμένη εικόνα των ακτών ως προς την προσβασιμότητα, τις χρήσεις και την αισθητική τους.
Αποκλεισμένες παραλίες
«Δεν υπάρχει παραλία προσβάσιμη, στο σύνολο του μετώπου γίνονται εργασίες», λέει στην «Κ» σύμβουλος του δημάρχου Αργυρούπολης – Ελληνικού. Αν και δεν υπάρχει επίσημη απαγόρευση πρόσβασης, εκ των πραγμάτων αποκλεισμένη λόγω των έργων που εκπονεί η Lamda Development στο Ελληνικό είναι η παραλία του Αγίου Κοσμά που εκτείνεται στο μεγαλύτερο μέρος της στα όρια του Δήμου Αργυρούπολης – Ελληνικού, ανάμεσα σε Αλιμο και Γλυφάδα.
Τμήμα της ακτής του Αγίου Κοσμά, μήκους 1,5 χιλιομέτρου, θα παραδοθεί και πάλι ανοιχτό στο κοινό, ενώ σύμφωνα με τη δημοτική Αρχή, «θα διαμορφωθεί με την τοποθέτηση σύγχρονου εξοπλισμού για τον καθαρισμό των υδάτων». Ωστόσο, τα χρονοδιαγράμματα παράδοσης παραμένουν άγνωστα και εξαρτώνται από τα φαραωνικά έργα στην περιοχή.
Το εργοτάξιο της Lamda επηρεάζει και το τμήμα του Αγίου Κοσμά που βρίσκεται στα όρια του Δήμου Αλίμου (στο ύψος του παλιού κέντρου «Φαντασία» που καθόρισε από τη δεκαετία του 1950 τις νυχτερινές εξόδους στην παραλιακή). «Θεωρητικά θα μπορούσε κάποιος να κολυμπήσει, αλλά πρακτικά δεν είναι εύκολο», λέει ο δήμαρχος Αλίμου, Ανδρέας Κονδύλης. «Βεβαίως και δεν είμαστε εντάξει με το γεγονός ότι έχει κλείσει, δυστυχώς, όμως, το επιτρέπει η νομοθεσία. Αρα και δικαστικά να προσφύγουμε και διαμαρτυρία να κάνουμε θα μας πουν ότι είναι κάτι προσωρινό, ότι είναι κάτι νόμιμο, υπομονή και θα σας παραδώσουμε την ακτή πιο φροντισμένη. Αυτή θα είναι η απάντηση», σχολιάζει ο ίδιος για τη μη προσβάσιμη παραλία εξαιτίας της επένδυσης στο Ελληνικό.
Αντιπαραθέσεις για τη διαχείριση
Το καθεστώς διαχείρισης του παράκτιου μετώπου δεν είναι ενιαίο στο σύνολο της ακτογραμμής και διαφέρει από δήμο σε δήμο. Για παράδειγμα, στον Δήμο Παλαιού Φαλήρου οι παραλίες Μπάτης, Εδεμ και Φλοίσβος έχουν παραχωρηθεί στον δήμο από την Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), ο οποίος τις διαθέτει με δωρεάν πρόσβαση στο κοινό.
Χαρακτηριστικά, ο Δήμος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης που κατέχει και τα περισσότερα χιλιόμετρα ακτής, αντιμετωπίζει διαφορετικές διαχειριστικές αρχές στις παραλίες του: από την ΕΤΑΔ μέχρι ιδιώτες, αλλά και το διακριτό καθεστώς του Αστέρα Βουλιαγμένης. «Διάφοροι φορείς του Δημοσίου με διαφορετική νοοτροπία έχουν κατά καιρούς τις παραλίες μας υπό τη διαχείρισή τους», αναφέρει στην «Κ» ο συνεργάτης του δημάρχου, Αργύρης Παξινός.
Ο δήμος διεκδίκησε και μίσθωσε από την ΕΤΑΔ τις οργανωμένες του πλαζ (Α’ και Β’ Πλαζ Βούλας και Πλαζ Βάρκιζας) και στη συνέχεια τις παραχώρησε με ανοιχτό διαγωνισμό σε μεγάλα επενδυτικά σχήματα, προκειμένου να έχει «πιο άμεσο έλεγχο στη λειτουργία, τις χρήσεις και τις παροχές προς τους δημότες στην κατεύθυνση των βασικών αρχών της δημοτικής αρχής», σύμφωνα με τον κ. Παξινό. Φαίνεται πως είναι συχνά απαιτητική η μάχη ανάμεσα στις δημοτικές Αρχές και τους επιχειρηματίες που λειτουργούν καταστήματα εστίασης στην παράκτια ζώνη.
Σε μια μόνιμη αντιπαράθεση βρίσκεται και ο Δήμος Αλίμου με την ΕΤΑΔ για τη διαχείριση της παράκτιας ζώνης του, που διαθέτει τέσσερα τμήματα (συν τη μαρίνα Αλίμου που δεν είναι κολυμβητική περιοχή): Την οργανωμένη και με είσοδο «Ακτή του Ηλιου», δύο ελεύθερες ακτές δεξιά και αριστερά αυτής και την ακτή του Αγίου Κοσμά που αποτελεί σήμερα εργοτάξιο. «Το μεγαλύτερο πρόβλημά μας είναι ότι όλο το παραλιακό μέτωπο υπάγεται στην ΕΤΑΔ Α.Ε., η οποία λειτουργεί με έναν τρόπο που μας βρίσκει διαχρονικά αντίθετους», υπογραμμίζει ο δήμαρχος Αλίμου.
Ο κ. Κονδύλης εξηγεί ότι ενώ υπάρχει απόφαση του Δ.Σ. της ΕΤΑΔ το 2017 να παραχωρηθούν ορισμένα τμήματα της παραλίας στον δήμο, η εταιρεία δεν προχωράει στην εκτέλεση της απόφασης, με αποτέλεσμα αδυναμία ελέγχου της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην παραλία από τον δήμο αλλά και μειωμένα έσοδα. «Τα έσοδα της “Ακτής του Ηλιου”, της οργανωμένης παραλίας του Αλίμου πάνε στην ΕΤΑΔ, με βάση την αρχική σύμβαση της μίσθωσης του 2001 και ο Δήμος Αλίμου λαμβάνει το 12%. Το 88% των χρημάτων εισπράττει η ΕΤΑΔ που έχει και τη διαχειριστική αρμοδιότητα», αναφέρει ο ίδιος.
Καντίνα 800 τ.μ.
Η δημοτική Αρχή του Αλίμου ζητάει να παραχωρηθεί η διοίκηση και διαχείριση των ακτών από την ΕΤΑΔ στον δήμο, κατόπιν αντιτίμου. «Πάλι η ΕΤΑΔ θα έχει τα έσοδά της, τουλάχιστον όμως θα μπορούμε να ελέγξουμε και να οργανώσουμε την κατάσταση βάσει της δημοτικής μας πολιτικής. Γιατί εκτός των άλλων, η ΕΤΑΔ συναινεί σε παράνομες καταστάσεις», λέει ο κ. Κονδύλης.
Σύμφωνα με τον δήμαρχο Αλίμου, σε ελεύθερη ακτή έχει μισθωθεί χώρος για καντίνα 26 τ.μ., ωστόσο αυτή έχει επεκταθεί και με το ίδιο μίσθωμα καταλαμβάνει πλέον 800 τ.μ. «Ο επιχειρηματίας προσπαθεί μέσα στον αιγιαλό και την παραλία να κάνει τακτοποίηση αυθαιρέτων, ο δήμος έχει ακυρώσει αυτή την τακτοποίηση κρίνοντάς την παράνομη και η ΕΤΑΔ επιμένει να προσπαθεί, αυτή την παράνομη τακτοποίηση μέσω δικαστηρίων, υπέρ του ιδιώτη και εναντίον του δήμου, να την κρατήσει στην παραλία», αναφέρει ο ίδιος και συμπληρώνει: «Ολα αυτά είναι πολύ μακριά από αυτό που θα έπρεπε να υπάρχει στη λεγόμενη Ριβιέρα. “Ριβιέρα” σημαίνει κανόνες, οργάνωση, και ποιότητα. Δεν είναι Ριβιέρα το να χτίζει ο καθένας ένα τσαντίρι και να έρχεται να τον βοηθάει το κράτος να το κρατήσει με νύχια και με δόντια».
Η διαρκής επέκταση των επιχειρηματικών χρήσεων είναι, κατά τον κ. Κονδύλη, η επικρατούσα τάση στις ακτές του ευρύτερου νότιου παραλιακού μετώπου. Παράπονα και διαμαρτυρίες των δημοτών του αποτυπώνουν μια γενικευμένη αγανάκτηση για το μπάνιο στη θάλασσα που συνεχώς γίνεται «ακριβότερο και δυσκολότερο», όπως λέει. Ο ίδιος θυμάται τις παραλίες του δήμου του στα νεανικά χρόνια ως «μια άλλη εικόνα. Πολύ πιο ανοιχτή, πιο ελεύθερη». «Η εξέλιξη είναι κάτι αναπόφευκτο, ωστόσο η κατεύθυνση που παίρνει μια εξέλιξη είναι ζήτημα που αφορά και την Πολιτεία. Δυστυχώς, τα πράγματα έχουν εξελιχθεί ασύδοτα, άναρχα, απρογραμμάτιστα. Πρέπει και μπορούμε να δίνουμε στην εξέλιξη μια κατεύθυνση βιώσιμη», τονίζει.
Ο απροσπέλαστος σκόπελος του αντιτίμου
Το ερώτημα γιατί οι παραλίες όπως η Ακτή του Ηλιου στον Αλιμο και τέσσερις τουλάχιστον οργανωμένες παραλίες του Δήμου Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης να έχουν αντίτιμο, απαντάται, σύμφωνα με τον Αργύρη Παξινό, συνεργάτη του δημάρχου Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης ανατρέχοντας στις συντακτικές πράξεις της Χούντας. Επικυρώθηκαν το 1974 από το Συμβούλιο της Επικρατείας και δεν έχουν έκτοτε ανατραπεί, καθορίζοντας ότι ορισμένες δημοτικές εκτάσεις μπορούν να έχουν αντίτιμο εισόδου «για λόγους εθνικούς συμφέροντος». «Οι παλιές ακτές του ΕΟΤ στον δήμο μας εμπίπτουν σε αυτή την περίπτωση. Ο κόσμος, βέβαια, διαμαρτύρεται», αναφέρει ο ίδιος.
Πάντως, τόσο οι οργανωμένες πλαζ (που για τους δημότες έχουν κατά περίπτωση διαφορετική τιμολογιακή πολιτική) όσο και οι ελεύθερης πρόσβασης διαθέτουν υποδομές για τους λουόμενους. Ο κ. Παξινός αναφέρει τρεις ελεύθερες παραλίες με ομπρέλες, ντουζιέρες, αλλαξιέρες και υποδομές για άτομα με αναπηρία, χωρίς καμία χρέωση εισόδου (η παραλία δίπλα στο Δημαρχείο, Μεγάλο Καβούρι και ανατολική παραλία Βάρκιζας). Σε αρκετά μάλιστα σημεία ο δήμος έχει παραχωρήσει σε ιδιώτες μέρος της παραλίας για ομπρέλες και ξαπλώστρες (camping Βούλας, Καβούρι, Βουλιαγμένη και τμήμα της ανατολικής παραλίας Βάρκιζας).
Στο σύνολο των παραλιών αυτών ο δήμος δέχεται κάθε Σαββατοκύριακο του καλοκαιριού, περί τους 100.000 λουόμενους. Αντίστοιχοι πληθυσμοί κατακλύζουν όλο το μήκος της νότιας ακτογραμμής στις γνωστές παραλίες που αναφέρονται στο ρεπορτάζ, αλλά και στις λιγότερο γνωστές που διακρίνονται αμυδρά από το ύψος του κεντρικού οδικού άξονα -και που οι ντόπιοι επιθυμούν να μην αποκαλύψουμε.